لقد خلقنا الانسان فی کبد

ما حکمت بسیاری از دردها و رنج‌های خود را به‌خوبی نمی‌دانیم؛ اما صبر بالاخره صدف رنج را شکسته و گوهر معنا را نُمایان خواهد ساخت. در انگاره‌ی یک مؤمن، بلا، یا تنبیه است برای آن‌چه کرده، یا تنبّه است برای آن‌چه نباید بکند و در هر دو حال، یک پدیده‌ی معنادار است.
حقیقت آن است که گریزی از رنج نیست؛ پس بهتر آنکه رندانه به استقبال معنای رنج باشیم، تا آنکه برای فرار از رنج‌ها به دامان لذات بی‌معنا پناه بریم؛ چه اینکه کسب لذت، گاو نر می‌خواهد و هنرِ رنج‌بردن مرد کهن.
من نمی دانم که ایوب و یعقوب و دیگر انبیای الهی از فلسفه رنجوری‌شان چه می دانستند؛ اما همین اندازه می‌دانم که آن‌چه آنان می‌دانستند معنای رنج آنها و شاید بالاتر، بهای نبوت‌شان بود.
پیش‌تر این مثال را گفته بودم: یک‌تکه ذغال در فضای آزاد و بی‌فشار، همان ذغال سبک و سیاه باقی می‌ماند؛ اما همین ذغال سنگ، تحت فشار زیاد و دمای بالا، و ‌در طول زمان، تبدیل به سخت‌ترین و زیباترین و ارزشمندترین جسم زمین یعنی الماس می‌شود.
خداوند فرمود: «لقد خلقنا الانسان فی کبد» به درستی که انسان را در رنج آفریدیم.